معماری پایدار
معماری پایدار بـه اختصار بـه ان گونـه از معماری گفته مـی شود کـه ملاحظات محیطی وسازگاری با اقلیم مدنظر دارد وبر اساس بهره برداری از منابع طبیعی طراحی ساخته مـی شود .
در مباحث معماری نوین معماری پایدار سعی بر ان هست که که تا از تاثیرات منفی معماری جدید بر محیط زیست کاسته شود ودر عوض با بـه کار گیری مصالح همگون با محیط و طراحی ویژه ی اقلیم درون مصرف انرژی صرفه جوی بـه عمل اید
مخازن اب و اب انبار ها
یکی از الگوهای کـه مورد توجه معماران جدید همچون استفانو روسو (معمار ایتالیـایی) ودیگر همکاران او قرار گرفته تجربیـات معماران گذشته درون مناطق مختلف دنیـا است.
ایران بـه دلیل سابقه ی طولانی درون معماری و همچون شرایط ویژه اقلیمـی محل مناسب به منظور رشد و توسعه ی شیوه ها و فناوری های بوده هست که قابلیت انطباق با محیط پیرامون خود را داشته است.
برخی از عناصر معماری سنتی ایران کـه هم اکنون درون طراحی معمار جدید مورد توجه قرار گرفته. ماکت دست که مفصل هارا نشان دهد از جمله بادگیر هست که درون تعدادی از پروژه های استفانو روسو با معماری جدید تلفیق شده است.
بخش دیگری از نمایشگاه بـه معرفی نحوه ی استفاده ایرانیـان از انرژی موجود درون طبیعت مانند اب و باد اختصاص یـافته است.
معرفی سازه های ابی شوشتر و ابشارهای باستانیو همچنین اسبادها یـا اسیـاب های بادی درون مناطق خراسان جزء این ساختار است.نمایشگاه سعی کرده که تا مخاطبین ایتالیـایی خود را درون خانـه های درون یزد و کاشان ببرد وبه انـها نشان دهد کـه در منطقه ای گرم و خشک چطور حیـاط مرکزی با باغچه بندی هایش درون تلطیف هوای درون خانـه موثر بوده است.
در معماری سنتی این مناطق همـه چیز درون خدمت تحمل پذیر شرایط اقلیم هست از کوچه ها و ساباط ها که تا تقسیم بندی فضای درون خانـه به منظور استفاده درون فصل های متفاوت سال .
حتی خشت و کاه گلی کـه روی سقف و دیوار ها را مـی پوشاند علاوه بر نقش اصلی خود بـه عنوان عایق نیز عمل مـی کرد.
تصویر کتاب(معماری پایدار ٫فلات ایران سرچشمـه تمدن و الهام)
نمایشگاه همچون درون بخش مـهم دیگری بـه معرفی تعدادی از مساجد و سایر بناهای تاریخی درون شـهر های مرکزی ایران مـی پردازد کـه کاروانسراها ها و مدارس از جمله این بناها هستند و هر کدام از این بناهای عمومـی نیز بر معرفی شیوه های معماری پایدار و اقلیم تاکید شده است.
بسیـاری از این بناها امروزه تغییر کاربری یـافته اند و به صورت مکان های به منظور جلب گردشگر و توریست درون امده اند.
کاروان سرای درون گلپایگان و خانـه های ملک التجار و گلشن درون یزد اکنون با تغییر کاربری بـه مجتمع های اقامتی و گردشگری تبدیل شده اند.
همزمان با برپای نمایشگاه کتابی تحت عنوان (معماری پایدار درون فلات قاره ایران) بـه زبان ایتالیـایی منتشر شده هست که بـه طور مفصل تر معماری وشـهر سازی نواحی مرکزی ایران را معرفی مـی کند.
در برگزاری این نمایشگاه نـهادهای همچون موسسه شرق شناسی ایتالیـا اداره حفاظت از مـیراث فرهنگی رم و استان لاتزیو شورای سیـاست های فرهنگی شـهرداری رم انجمن معماران رم و رایزنی فرهنگی ایران با یکدیگر همکاری داشته اند.
تامـیین سکونتگاه جدید به منظور بشر چیزی فراتر از خانـه های مدرن است. ماکت دست که مفصل هارا نشان دهد انسان تنـها درون خانـه اش سکنـه نمـی گزیند او درون کنار همشـهری هایش درون موسسات عمومـی و فضاهای شـهری نیز زندگی مـیکند از این رو به منظور تجربه ی تعلق و مشارکت،شناسایی وسیع و گسترده امری ضروری هست . هدف از این شناسایی ویژگی مکان هست که با ساختار های طبیعی و همچنین مصنوعی تعیین مـی شود.بنابراین هدف معماری خلق ومحافظت از ساختمان است.بگذارید تکرار کنم کـه مکان مـی تواند بـه عنوان سنتز و سازماندهی فضایی درک شود و فرم ساخته شده و معنای ان با زبان معماری یـا سنت نشان داده مـی شود . همچنین مـی تواند اضافه کرد کـه معماری تنـها مسئله چگونـه و چه نیست بلکه مسئله کجا نیز هست..
بنابراین مسئله نـهای ما این هست که معماری درون خلق مکانـهای رضایت بخش به منظور شیوی جدید زندگی موفق بوده است.با وجود این مکان مدرن مکانی هست که هویت خاص خود را دارد.البته درون این حالمکان حتما دارای نوعی اشکارگی یـا فراخی واقعی باشد کـه حضور همزمان{مکان های بیشمار } را نشان دهد.گفتیم کـه برخی از این ابزارهای لازم به منظور حل این مسئله یعنی تصور جدید از فرف و فضا قوام گرفته بودند.همچنین خاطر نشان کردیم کـه این ابزارها به منظور حل این وظایف ساختمان کـه مکان مصنوعی تعیین مـی کرد و مورد استفاده قرار گرفتند. دست اخر این واقعیت را یـاداوری کردیم کـه مدرن مدتها پیش نیـاز بـه عظمت ومنطقه گرای جدید یعنی نیـاز بـه عظمت و منطقه گرای جدید یعنی نیـاز بـه فرم های نمادین جدید را تشخیص داد. اینجا شرایط لازم به منظور خلق مکان های معاصر وجود دارند ودر این مـی توان بـه تلاش های بسیـار چشمگیر به منظور حل ملموس این مسئله نیز اشاره کرد.در فصول بعد درباره ی چگونـه و چه و کجای معماری مدرن بـه تفصیل بحث خواهد شد: ماکت دست که مفصل هارا نشان دهد ونقاط ظعف و دستائرد های ممکن ان نیز خاطر نشان خواهد گردید.اما پیش از ادامـه ی بررسی ها اشاره بـه برخی مخاطرات کـه رشد این سنت جدید را مانع شدند اجتناب ناپذیر مـینماید.به طور کلی انـها پیـامد اعتقاد یک بعدی درون منطق و دودستگی تفکر و احساسی بودند کـه ریشـه درون عصر روشنگری داشت.
ظاهرا معماری مدرن قرار نبود بـه عنوان شقی از فناوری عقلانی عمل کند بلکه مـی بایست بـه عنوان مکمل آن درون نظر گرفته مـی شد.
پیشگامان جهان جدید را قبول داشتند اما مـی خواستند بعد هنری ان را کـه در مرحله ی ابتدای آن بـه فراموشی سپرده مـی شود بـه آن بازگردانند.که برج ایفل تجلی شکوهمند این هدف است.
اگر چه پیشگامان درون کارهای خاص خود موفق بودند اما شیوه ای بکار مـیبردند کـه بی نقص نبود.اثر هنری هرگز نتیجه ی تحلیل منطقی نیست و نمـی تواند بـه عنوان اینده از{شیوه ی بیـان} انتزاعی درک شود.
اثر هنری همـیشـه بر نگرش یـا انگاره ای کلی استوار هست که بـه تجمـیع عناصری کـه به طور منطقی تعلق بـه یکدیگر ندارند مـیپردازد.هنر اساسا غیر منطقی هست و نمـی توان ان را با اصطلاحات علمـی توصیف کرد.بسیـاری از معماران مدرن نما با انتقال روش های علوم طبیعی بـه معماری بعد هنر معماری ان را از بین برداند و زمـینـه ی کارشان را بـه طراحی صرف و ساخت تقلیل داداند.این تقلیل بـه طور کلی دو جهت متفاوت را درون بر مـی گرفت: یکی از این ها ریشـه درون اثر گرایی تفکیک ناپذیر از تحلیل داشت. و دیگری از باور علمـی بـه سیستم های سامان بخش ناشی مـیشد. درون نتیجه معماری مدرن با گسترش زیـاد بـه جلوه های نواکسپرسیونیستی یـا فرمالیسم نو عقلانی سخت تنزل کرد کـه در هر دو مورد نگرش جدید از دست مـی رود و معماری دشمن زندگی معاصر مـیشود.
نقاشانی مانند کلی وکاندنیسکی خیلی پیش از این رویکرد شناسانـه بـه مسائل هنر تصویری را مطرح ساختند و برخی از معماران ان پیشنـهاد را دنبال د. پدیدار شناسی درون فلسفه به منظور امکان بازگشت به{خود اشیـاء} از طریق توصیف های کـه انـها را نشان مـی داد عمل مـیکند. درون برخی موارد انسان تلاش کرده هست که با مشکلات محیط زیست و مکان بـه طور جدی برخورد کند و مکانمندی را بـه عنوان یکی ز ساختارهای اساسی هستی ما درون این جهان توصیف کند.بدین ترتیب مکان بـه مثابه شیء درون مفهوم اصلی واژگانی ان درک مـی شود و این بـه منزله نوعی گردهمایی است کـه انسان را با جهان رو درون رو مـیکند. بنابراین مفهوم مکان عبارت هست از جهانی کـه مکان را بـه وجود مـیاورد. هر جهان کلی و در عین حال وابسته بـه شرایط هست و معماری این واقعیت را از طریق تعابیر تازه از حال و هوای ویژه هر مکان بیـان کند.ظاهرا سبک ها درون ساختار اصلی ریشـه دارند ونماینده مجموعه ای از انتخابهای ویژه اند. بدین ترتیب گرچه اساس کلی سبک ها بـه انـها ارزش ابدی مـی بخشد اما بـه طور کلی سبک ها منحصر بـه فردند.هر چند جهان آزاد نمـی تواند از سیستم های بسته ای از این نوع استفاده کند اما درون این مـیان بـه پلان ازاد و فرم های ازاد نیـاز است.معماری به منظور به وجود اوردن این امکان حتما به سرچشمـه های رجوع مدرن از این مسئله اگاه بود.ا نظریـه پردازیش درون این باره درون تنگنای علمـی گرفتار شد. پدیدار شناسی بـه این نقطه ظعف غلبه مـی کند واین امکان را بـه دست مـی اورد کـه ریشـه هایمان را درک کنیم.با کمک پدیدار شناسی زبان جدید معماری مـی تواند ایجاد گردد و بدین ترتیب مکان جدید رونق گیرد.
روش های کـه بر گرما ،خشکی،کم ابی وطبیعت خشن غلبه کرده وفضاهای ساخته شده را درون شـهر های کهن بـه مکان های دلپذیر به منظور زندگی اسایش تبدیل کرده است.این معمار ایتالیـا با همـین دیدگاه بـه معرفی عناصری چون ایوان بادگیر ساباط قنات حوضه خانـه حیـاط مرکزی اب انبار و یخچال ها درون معماری ایران پرداخته است.
عناصری کـه همـه انـها ضمن انطباق با محیط اطراف وبهره گرفتن از مصالح موجود درون محیط پیرامون دشواری های زندگی درون مناطق کویری و بیـابانی را اسان مـی ساخته اند.در دهه های اخیر و به خصوص درون دهه هتاد و هشتاد مـیلادی، ماکت دست که مفصل هارا نشان دهد معماری پایدار مورد توجه معماران امروزی قرار گرفت.
هوشمندی و دقت درون جزییـات معماری بذل توجه بسیـار بـه امر ایجاد فضای راحت و اسایش داخل زیبایی استحکام و عدم تخریب محیط و حفظ کیفیت زیست است.
معماری پایدار
طراحی پایدار یـا طراحی سبز از موضوعات بسیـار جنجالی و بحث برانگیز درون جهان امروز است. بدون ترتیب یکی از موارد مـهمـی کـه انسان همواره با ان دسته و پنجه نرم مـیکند ،نحوه نگرش و برخورد با منابع انرژی و تعامل بین منابع و اثرات ناشی از این مصرف است.در نگرش پایدار، طراحی بـه گونـه ای انجام مـی شود کـه این سه مورد درون یک چرخه ارتباطی صحیح قرار گرفته و بتوان درون اینده نیز از نتایج مصرف منابع درون حال ،بهره مند شد.
به عبارت دیگر این نوع طراحی بدون داشتن نگرش درست و تعریفی مشخص امکان پذیر است.
برای نخستین بار درون سال ۱۹۸۶توسط کمـیته یsustainabilityاصلاح پایداری جهانی گسترش محیط زیست، تحت عنوان رویـایی با نیـاز های عصر حاضر بدون بـه چشم انداز زیست محیطی جهان مخاطره انداختن منابع نسل اینده مطرح شد.
باید خاطر نشان کرد،مفهوم طراحی پایدار یک مفهوم عام بوده و در بسیـاری از زمـینـه های از جمله معماری ،طراحی گرافیک کشاورزی ماشین الات و هر انچه با محیط زندگی انسان سروکار دارد بـه کار مـی شود.
شاید بتوان هدف از این نوع طراحی را کاهش اسیب های محیطی بـه حداقل رساندن مصرف منابع انرژی و هماهنگی هر چه بیشتر با طبیعت دانست.
به معنای دیگر، غلسفه ی طراحی پایدار پشتیبان و مشوق نگرش ها و تصمـیم های هست که درون هر مرحله از طراحی ساخت و سپس مصرف تاثیرات منفی بر محیط زیست و سلامت استفاده کنندگان را نیز درون نظر گرفته باشد.
این نوع طراحی از اصول خاصی تبعیت مـیکند کـه رعایت انـها ضروری است؛
مدیریت منابع انرژی طراحی با قبلیت بازگشت بـه چرخه زندگی ، طراحی به منظور انسان.
مدیریت منابع انرژی ؛
۱ـمدیریت منابع تجدید ناپذیر
توجه بـه روند رو بـه رشد منابع غیر قابل بازگشت. این مدیریت از دو زاویـه قابل بررسی هست تجدید مانند سوخت های فسیلی و مواجه جدی با بحران انرژی درون سال های اخیر استفاده ی بهینـه از این نوع منابع حیـاتی بـه نظر مـی رسد.
زیرا این نوع منابع با توجه بـه ذخایر موجود درون سال های اتی بـه پایـان مـی رسد و مـی بایست به منظور دسترسی بـه منابع جایگزین فعالیتی جدی دنبال شود.
۲ـمدیریت منابع تجدید پذیر
بهترین نوع منابع انرژی کـه در طراحی پایدار بر ان تمرکز مـی شود منابعی هستند کـه توانایی قرار گرفتن درون چرخه ی طبیعی و قابلیت بازگشت را داشته باشند. درون این نوع مدیریت منابع، همواره طراح تلاش مـی کند نوعی تعادل بین اثر تولید شده و محیط اطراف بر قرار کند که تا این دو درون یک چرخه بازگشتی بتوانند با یک دیگر مرتبط شوند.
در این نوع طراحی با استفاده از منابع کـه در دسترس و طبیعت هستند مانند خورشید باد و باران همواره پروژه ای اقتصادی تر خواهیم داشت.
طراحی با قابلیت بازگشت بـه چرخه ی زندگی؛
در این طرح تاکید بر اتخاذ روشی هست که بـه بازیـافت و تولید منابع بـه کار رفته منجر شود. درون واقع درون این مرحله طراح ذهن خود را متوجه روندی کند کـه منابع مورد استفاده درون طرح بتواند بعد از مرحله ی زوال و دور ریزی بـه چرخه ی اصلی طبیعت باز گردند بـه این معنا کـه منابع ما از یک شکل مفید بـه شکل دیگری درون مـی ایند اما باز هم بعد از این تبدیل دارای کارایی و استفاده هستند.
طراحی به منظور انسان؛
این اصل ، سومـین و شاید مـهمترین اصل طراحی پایدار محسوب مـی شود . درون دو اصل پیشین کارایی بیشتر و محافظت از منابع طبیعی مورد توجه بود. درون حالی کـه در این اصل بر حفظ کیفیت زندگی تمام اجزای اکوسیستم تاکید مـی شود. این اصل را مـی توان درون راستای اه بشر دوستانـه ای دانست کـه ارکان و منابع مختلف زندگی را محترم مـی شمارد.
در حقیقت با تعمـیق بیشتر درون این فلسفه مـی توان بـه این نکته پی برد کـه به نیـاز های زنجیر وار و متقابل اجزای مختلف زندگی و نقش انـها درون ادامـه حیـات بشری حتما توجه جدی مبذول داشت.
زیرا درون جهان مدرن امروز اگر چه اسان محور همـه تغیرات است اما این محوریت هرگز درون جهت نقض حقوق سایر موجودات زنده نبوده بلکه کاملا همگام با انـها و همواره درون حالت تعامل ودادوستد با انـهاست.
در پایـان مـی توان گفت طراحی پایدار نوعی نگرش بـه دنیـا را مطرح مـی کند کـه با پیروی از اصول خاص تعامل بین مصرف منابع درون حال و اینده را مورد توجه قرار داده و همواره درون جهت منافع بلند مدت بشر گام بد مـی دارد.
قبل از هر چیز کـه یک ساختمان سبز خلق شودمانند هر چیز دیگر بـه یک خالق نیـاز دارد این موضوع یعنی ایجاد ساختمان سبز بـه سلامت فردی کـه در ان و در محیط اطراف ان زندگی مـی کند کمک خواهد کرد و از او پشتیبانی خواهد کرد و باعث رضایت مندی و سود مندی انان خواهد شد کـه این موضوع نیـازمند کاربرد با دقت انرژی های تصدیق شده درون معماری است؛
استفاده از طبیعت بادوام و منبع مواد با کیفیت و تکیـه بر خورشید به منظور استفاده های گرمایی و نیروی برق و روشنایی روزانـه و دوباره استفاده از ضایعات و … یک اتحاد و یک پارچه سازی ساختمان ظریف این استراژیـها را تولید مـی کند.البته حتما توجه داشت کـه تبدیل فرهنگ بشر بـه یک پایـه و تغییر ساختار اساسی روح و سرشت انسان بستگی دارد ما حتما یکی شدن و به هم پیوستن و وابستگی بـه یکدیگر را با یک چیز وسیع تر از خودمان را دوباره کشف کنیم. جهان طبیعت قلم مویی هست روحانی کـه نسبت بـه همـه چیز برتری مـی یـابد.اول شخص و بعد جامعه این عقیده بولوزوف است. او عقیده دارد ما حتما هر دو گروه را مجبور سازیم کـه موافق حقایق زندگی درون جهان باشند.در غرب بـه این مسئله اعتقاد دارند کـه مزیت درون طرح محیطی و طراحی ان درون صورتی پیشرفت مـی کند و موفق خواهد بود کـه حقیقا مجمع و گروه طراحی ان فقط گروهی از طراحان باشند.
ارک اولین شرکتی هست که دست بـه این کارها زده است. کـه این شرکت تشکیل شده هست از معماران،سازندگان و مـهندسین و سر انجام عده ای از طراحان حتما پاسخگو درون تمامـی پروژه های این شرکت باشند. این شرکت درون جریـان طراحی های خود از از روش مشارکتی استفاده مـی کند ، یعنی تمامـی اعضا درون نظر ازاد هستند اما تصمـیم نـهایی را طراحان خواهند گرفت.این روش یک روش قدرتمند درون ساختمان سازی ها بـه شمار مـی رود.
بسیـاری از ساختمان های کـه در این شرکت درون بین طراحان بـه توافق مـی رسد توفق انـها بـه خاطر مطلوبیت ان اثر هست در کار جالب دیگر درون این شرکت دعوت از تمامـی افراد صاحب نظر هست برای عملی و اجرایی شدن تمامـی نتیجه های بدست امده. جوانب مـهمـی کـه متفاوت با طراحی های قرار دادی مشخص شده هست عبارت اند از؛
۱ـطراحی حتما تقریبا درون بر گیرنده۴۰% از نیـاز ها باشند نـه اینکه۲۵% از نیـاز ها را بـه صورت قرار دادی را بر طرف کند.
۲ـروند طراحی جرینی هست اشفت و پر دست انداز. بنابر این احتیـاج بـه زمان طولانی دارد.طراحی بهتفکر گروهای صادق و ازمایش احتیـاج دارد.
۳ـ ایجاد ساختمان نیـازمند یکپارچه سازی و اتحاد است. همان اتحاد و یکپارچه سازی ها هست که منجر بـه تغیر ساختارهای روحی انسان خواهد شد. اغلب از ساختمان سبز تغییر بـه ساختمانی مـی شود کـه اثرات منفی ان بر روی محیط اطرافش کم باشد. هدف از ایجاد ساختمانـهای سبز بر اساس اصول ذکر شده بالا بهبود یـافتن اب و هوا و جلوگیری از اثرات منفی ساخت و ساز بر محیط زیست است.صرفه جوی و بهینـه سازی مصرف انرژی و کاربرد انرژیـهای پایدار درون حال حاضر هیچگونـه نقشی درون فرهنگ ساختمان کشور ندارد. علاوه بر ان درون ساخت و سازهای مس بخش خصوصی و خصوصا مسکن طبقات مرفه ارقام نسبتا مـهمـی بـه زیـان سایر موارد ضروری هزینـه درون ساختمان صرف تزئینات افراطی و بی اصالتی مـی شود کـه عمدتا بنام ابزار سازی مشـهور است. انگیزه صرف این مبالغ نامتعادل درون زیور ارایی احراز جلال و شکوه و …و نـهایتا رونق و موفقیت تجاری خصوصا درون حرفه بساز و بفروش است.این مسئله متاسفانـه بـه یک مد درون جامعه تبدیل شده هست که نگران کننده هست .
اما چاره مشکل: اکتشاف رویکرد های نوین زیبایی شناختی به منظور ایجاد تحول و دگرگونی درون ذهن عمومـی و جایگوزینی الگو های زیستی مبتنی بر تعادل صرفه جویی و بهینـه سازی مصرف و احترام بـه محیط طبیعی واجتماعی زیست بـه جای الگو های رایج کنونی امری ضروری است. لازمـه ای امر این هست که معماران بکوشند بـه جای دنباله روی درون سلیقه ی عمومـی و بازاری پسند ذوق را درون جهات سازنده و مفید اجتماعی هدایت کنند . معماران مـی توانند بـه مردم بباورانند کـه طرح های اقلیمـی و زیست محیطی کمتر از تزیینات رایج کنونی زیبا نیست. از طریق معماری مـی توان جامعه را از مطلوبیت و ارزش فراوان اقتصادی و زیست محیطی انرژی های کـه به نامـهای بی زیـان و ارام و… مشـهور هست مطلع کرد. انرژی های کـه از دیدگاه هنر مندان و معماران مـی تواند بـه جای هر چیز دیگر زیبا نامـید. اینده جهان درون زیبای های زیبا نـهفته هست بیـایید زیبایی های نـهفته را درون انرژی های پاک و حیـات بخش را کشف کنیم . ارزش های معماری سنتی و سنت ارزش های زیست محیطی معماری سنتی ایران واجد ارزش های بسیـار فراوان درون شیوه های گوناگون استفاده بهینـه از ارزش و بهره برداری اکولوژی از انواع انرژی ها و خصوصا کاربرد انرژی های پایدار و بی زیـان هست . گر چه استفاده از باد و به عبارت صحیح تر بهر برداری از حرکت هوا و ایجاد نسیم عمده ترین و رایج ترین نوع کاربرد انرژی های بی زیـان درون معماری سنتی ایران است. با این حال همـه عناصر اربعه فلسفی و ایینی دارای کاربرد عالی زیست محیطی درون معماری ایران قدیم بوده است. نوع مصالح و فنون ساختمانی رایج درون گذشته خصوصا انچه کـه در رابطه با پایداری بنا بکار رفته و عناصر باربری اصلی ساختمان را تشکیل مـی داده یعنی دیوار ها و سقف ها یـا بـه عبارت کلی تر عناصر افقی و عمودی بـه علت دارا بودن حجم و وزن زیـاد بـه طور خود بـه خودی و طبیعی درون مقایسه با مصالح و مواد سبک وزن و کم حجم کنونی دارای ظرفیت بالای نگهداری و ذخیره انرژی و استفاده متعادل سازی حرارت درون فضا های مصنوعی بوده است. درون عین حال این ویژگی بـه هیچ روی بـه معنای ان نیست کـه زیبایی اسایش پایداری عالی و کیفیـات ارجمند زیست محیطی و ابتکارات مربوط بـه استفاده بهینـه از انرژی درون معماری ایرانی امری خود بـه خودی و پیش پا افتاده و بی نیـاز از هوش قدرت خلاقه و علم ودانش تلقی مـی شود . بررسی دقیق ویژگیـهای معماری ایرانی حاکی از برخوردداری از دانش و اگاهی بسیـاردر منطقه کوهستانی کـه شامل شمال و شمال غرب مـی شود درون این منطقه چگونـه دریـافت گرما از اهمـیت خاصی برخوردار هست در فصل سرما دمای هوا درون بیشتر مناطق زیر صفر هست بارش برف درون شمال غرب بیشتر از جنوب غرب هست علی رغم بارندگی فراوان درون این منطقه از رطوبت کمـی برخوردار هست و این امر از استفاده از بهینـه از تهویـه طبیعی هوا را کاهش مـی دهد درون این مناطق فرم بنا حتما طوری باشد کـه بیشترین نور گیری را دارا باشد و دارای حیـات مرکزی نیز باشد کـه گرمای بیشتری دریـافت کند و چیدمان فضا حتما طوری باشد کـه بیشترین انرژی را دریـافت کند مثلا فضا های اصلی حتما رو بـه شمال باشند که تا انرژی را دریـافت کند و استفاده از شیشـه درون اطراف ساختمان به منظور جلو گیری از ورود سرما و باد های مزاحم و استفاده از نور خورشید مـی باشد.
در مناطق سرد و کوهستانی مانند سایر اقلیم از مصالح موجود درون ان اقلیم هست از مصالح استفاده شده کـه از ظرفیت و مقاومت حرارتی خوبی برخوردار باشد که تا گرمای داخل فضا را حفظ نماید.
دیوار های قطور ، گرما و حرارت تابش افتاب روزانـه را درون طول شب حفظ و به تعدیل دمای داخل ساختمان کمک مـی کند. درون معماری بومـی این مناطق که تا حد ممکن تلاش مـی شود که تا به شکل طبیعی یـا با استفاده از بخاری و گرمای ناشی از حضور افراد ، پخت وپز با حیوانات ،بنا را گرم نمود.
بام ها غالبا درون مناطق کوهستانی مسطح است. بام های شیب دار غالبا درون صورتی مناسب هست که پوشش ان بـه مراتب از بام های مسطح بهتراند چرا کـه اب باران را بـه سهولت از روی بام دور مـی کند ولی درون صورت کاه گلی بودن بام قدرت بام درون مقابل رطوبت و باران بـه ویژه برف بسیـار تضعیف خواهد شد. چرا کـه اب ناشی از ذوب تدریجی برف وارد سقف کاه گل مـی شود و بنا مرطوب و نمدار مـی گردد. بـه همـین دلیل بـه محض بارش برف ان را از روی چنین بامـی پارو مـی کنند و با غلتکی صاف و کوچک بام را دوباره غلتک مـی کشند که تا پوشش کاه گلی ان مجددا متراکم و های ایجاد شده درون اثر نفوذ اب مسدود گردد.
انتخاب بام های مسطح درون اقلیم سرد مشکلی ایجاد نمـی نماید چرا کـه با نگهداری برف روی بام از ان بـه عنوان حرارتی درون مقابل سرمای زیـاد و هوای خارج کـه چندین درجه کمتر از درجه ی حرارت برف هست استفاده مـی شود و همچنین فضای اسکلت خرپا کـه کاربرد انباری دارد ، عایق مناسبی بین فضای داخل و خارج بنا خواهد بود . لذا دو جداره بودن سقف بنا درون این اقلیم به منظور حفظ گرمای بنا حائز اهمـیت است.
نوع مصالح
مصالح مورد استفاده درون مناطق سرد و کوهستانی مانند سایر حوضه های اقلیمـی از مصالح موجود درون ان اقلیم است. این مصالح حتما از ظرفیت و مقاومت حرارتی خوبی برخوردار باشد که تا گرمای بنا را درون فضای داخل ان حفظ نماید.
لذا بدنـه ی این بنا از سنگ و پوشش سقف و بام از تیرهای چوبی و کاه گلی مـی باشد. از سنگ و مصالح مقاوم و سنگین به منظور پی سازی بنا استفاده مـی شود و در برخی مناطق ، کرسی چینی با مصالح سنگین جهت جلو گیری از رطوبت بـه کار مـی رود ، هر چند ابنیـه این مناطق ، بـه طور کلی ، بر روی زمـین بنا مـی شوند.
در این رابط مـی توان از شـهر جوانرود و روستاهای اطراف ان واقع درون منطقه غربی رشته کوه البرز ودر ۹۵ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه نام برد. درون این منطقه ساختمان های سنگی ، سیمایی موزون و هماهنگ بـه کل بافت شـهر و همچنین بـه بافت روستاها داده هست . سنگ مـه بـه وفور درون این منطقه ی کوهستانی وجود دارد و به صورت لاشـه یـا قواره درون دیوارهای قطور ساختمان بـه کار مـی رود. درون منطقه اقلیم سرد و نسبتا پر باران ، بام ساختمان ها مسطح و با تیر چوبی و کاه گلی پوشیده شده است. هر چند کـه بام اغلب ساختمان ها های جدید درون جوانرود دارای خرپای چوبی و پوشش شیروانی است.
کالبد شـهری و روستایی
بافت شـهر و روستای حوزه ی اقلیم سرد و کوهستانی درون جهت مقابله با سرمای شدید شکل گرفته. ویژگی بافت شـهری و روستای درون این مناطق عبارت اند از:
۱ًـبافت متراکم وفشرده
۲ـفضای کوچک و محصور
۳ـبهره گیری از جهات افتاب و زمـین
۴ـمعابر باریک بـه موازات خط تراز زمـین
با توجه بـه شرایط اقلیم منطقه سرد و کوهستانی درون ایران بـه منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی و کوران هوا، بنا ها بـه صورت متراکم و فشرده و متصل و در کنار هم ساخته مـی شود که تا سطح تماس فضاهای گرم مس با محیط سرد خارج کاهش یـابد. همچنین بنا ها طوری کنار هم قرار مـی گیرد کـه یکدیگر را محصور کنند و فضاهای شـهری که تا حد امکان کوچک شوند که تا نفوذ جریـان باد سرد بـه داخل فضاهای شـهری کم گردد و تابش حرارت از سطح خارج دیوار های گرم ابنیـه بـه فضای کوچک و محصور شـهری ، هوای سرد انـها را تعدیل نماید.
نکته قابل مشاهده درون این نوع شـهرها، طراحی معابر کم عرض و باریک به منظور استغاده بهتر از حرارت و جلو گیری از تبادل گرما و سرما هست . معمولا درون این نوع اقلیم ، مجتمع های زیست محیطی درون وسط دامنـه بلندی ها و رو بـه جنوب و در داخل زمـین یـا روی ان بـه منظور بالا بردن ظرفیت حرارتی دیواره های بدنـه شمالی و افزایش حجم داخل نسبت بـه سطح بیرونی ، استقرار مـی یلبند . درون واقع درون صورت استقرار روستا درون پایین دره اولا خطر سیل خیزی و نابودی روستا وجود خواهد داشت . ثانیـا نفوذ هوای سرد سنگین بـه دره ها باعث افزایش شدت سرما بـه هنگام شب خواهد داشت. ثالثا جبه ی شمالی کوه همواره درون سایـه قرار گرفته و سرد مـی باشد درون حالیکه روستا ها و شـهرها حتما جهت حداکثر از تابش نور افتاب رو بـه دره و در افتاب بنا گردند. رابعا بـه علت فزونی ناهمواری های زمـین و شدت باد درون بالای کوه و دسترسی بـه منابع ابی و رودخانـه ها کـه در قسمت پایین ارتفاعات جاری هستند ، استقرار بافت روستایی و شـهری بر بالای کوه صحیح نمـی باشد.
برخلاف مناطق معتدل و مرطوب سواحل جنوبی دریـایی خزر خانـه های این مناطق اغلب دارای زیر زمـین با سفف کوتاه کـه در زمستان پایین نشین هستند کـه به علت خنکی هوای ان، درون تابستان به منظور سو اسایش ساکنان خانـه بـه کار مـی رود.
استفاده از ایوان حیـاط کوچک درون بنا
از ان جایی کـه در بیشتر روز های سال درون مناطق کوهستانی ، اکثر فعالیت های روزمره درون اتاق ها انجام مـی پذیرد. لذا ابعاد حیـاط ها درون این مناطق قدری کوچکتر از نواحی فلات مرکزی ایران است.
ساختمان های این اقلیم دارای ایوانند و به مراتب کمتر مـی باشند و نمانند ایوان های مناطق خزر کاربرد نشیمن ندارند و صرفا جهت حفظ ورودی های بنا از برف و باران استفاده مـی شوند. نکته دیگر پایین بودن کف حیـاط بناههی اقلیم سرد بـه اندازه ۱ تا۱٫۵ متر از سطح پیـاده رو ها بوده که تا بتوان اب جاری درون نـهر ها و جوی ها را بـه طرف باغچه ها و یـا بـه طرف اب انبار واقع درون زیر زمـین هدایت نمود و از سوی دیگر زمـین مانند عایق حرارتی اطرلف بنا را احاطه کرده است.
۳ـپلان فرم بنا و نحوی قرار گیری ان
در اقلیم سرد و کوهستانی بناها دارای پلان و بافت متراکم مـی باشند. فرم بنا حتما به گونـه ای باشد کـه سطح تماس ان را با سرمای خارج کمتر نماید که تا حرارت کمتری از فضای درون بـه بیرون انتقال یـابد. لذا از احجامـی نظیر مکعب یـا مکعب مستطیل استفاده مـی نمایند که تا نسبت سطح خارجی بنا بـه حجم داخل ان کاهش یـابد و ان را درون حداقل ممکن نگه دارند.
ساختمان ها ۲۰ درجه بـه طرف غرب و ۴۵ درجه بـه سمت شرق و در سایـه ی باد یکدیگر و خارج از سایـه ی افتاب هم ، درون محور شمالی ـ جنوبی مستقر مـی شوند.
۴ـاتاق های کوچک با ارتفاع کم
در نواحی سرد و برفی حتما از ایجاد اتاق ها و فضا های بزرگ داخل بنا اجتناب نمود چرا کـه با افزایش سطح تماس انـها با فضای سرد بیرونی ، گرم این فضای بزرگ مشکل خواهد بود.
بنابراین درون این مناطق سقف اتاق ها را پایین تر از اتاق های مشابه درون سایر حوضه های اقلیمـی درون نظر گرفته مـی شود. که تا حجم اتاق ها کاهش یـابد و سطح خارج بنا بـه حداقل برسد. ارتفاع کم سقف درون تالار ها و اتاق های مـهم و طاق راسته ها و حجره های بازارها این مناطق نیز مشـهور است.
۵ـ بازشوهای کوچک
در این مناطق به منظور جلوگیری از تبادل بین داخل و خارج بنا از بازشوهای کوچک بـه تعداد کم استفاده مـی کنند و در صورت استفاده از بازشو بزرگ استفاده از سایـه بان الزامـی است. بازشو ها درون ظلع جنوبی به منظور استفاده هر چه بیشتر از افتاب بزرگتر و کشیده تر انتخاب مـی شود. همچنین از استقرار بازشو درون جهت باد های سرد حتما اجتناب شود و پنجره های دوجداره به منظور به حداقل رساندن تبادل حرارتی مناسب است. درون ضمن بـه منظور جلوگیری از ایجاد سوز درون داخل و خارج حرارت داخلی بـه خارج ساختمان ، مـیزان تعویض هوای داخل و تهویـه طبیعی را حتما به حداقل ممکن رساند .
در مقایسه با اقلیم گرم وخشک ابعاد بازشوها درون این حوضه اقلیمـی به منظور استفاده از انرژی حرارتی حاصل از تابش افتاب افزایش یـابد.
۶ـدیوار های نسبتا قطور
قطر زیـاد دیوار ها بـه نوبه ی خود از تبادل حرارتی بین فضای داخل بنا و محیط بیرونی ساختمان جلوگیری مـی کند. معیـار های معماری اقلیم سرد و کوهستانی با گرم وخشک تقریبا مشابه هست و تنـها تفاوت انـها درون منابع حرارت دهنده مـی باشد کـه در اقلیم گرم وخشک این منبع از سمت بیرون بنا و در اقلیم سرد از سمت داخل فضا مـی باشد. لذا درون این اقلیم بـه کمک مصالح بنای قطر دیوار ها را زیـاد نموده که تا این جداره بتواند بـه عنوان منبع ذخیره حرارت داخل بنا عمل نماید.
کوهستان های غربی رشته کوه های فلات مرکزی ایران و سراسر کوه های زاگرس را درون برمـی گیرد از مناطق سردسیر بشمار مـی ایند، کـه کلیـات اب و هوای این منطقه بـه شرح زیر است:
ـسرمای شدید درون زمستان و معتدل درون تابستان
ـبارش برف سنگین
ـرطوبت کم هوا
مـیانگین دمای هوا درون گرم ترین ماه سال درون این اقلیم بیش از ۱۰ درجه و متوسط دمای هوا درون سردترین ماه سال کمتر از ۳ـ درجه مـی باشد.
نوسانات دمای درون این منطقه درون طول شبانـه روز زیـاد است.در این اقلیم دره ها درون تابستان بسیـار گرم و در زمستان معتدل است. مقدار تابش افتاب درون تابستان زیـاد ولی درون زمستان کم است. زمستان ها سرد و سخت و طولانی و تا چند ماه سال زمـین پوشیده از برف و یخ هست و بهار کوتاه مدت و زمستان و تابستان را از هم جدا مـی کند.
سرما از اوایل اذر ماه شروع مـی شودو کم وبیش که تا اواخر فروردین ماه ادامـه مـی یـابد. درون سراسر این منطقه ازربایجان گرفته که تا استان فارس زمستان ها بـه شدت سرد مـی باشد.
در این نواحی مـیزان بارندگی درون تابستان کم و در زمستان زیـاد و بیشتر بـه صورت ریزش برف مـی باشد . برف های پیـاپی بیشتر قله هارا مـی پوشاند درون ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر همواره برف وجود دارد و این کوهستان ها سرچشمـه ی بارش رودخانـه ها و قنات ها درون کشور محسوب مـی شود.
بارش برف درون شمال غرب وشمال غرب بیشتر از نواحی جنوب غرب مـی باشد.
……………………………………………………………………………………….
برای هرچه بهتر شدن مطالب سایت ما را از دیدگاه سازنده خود آگاه سازید.
جهت مشاهده مقالات معماری بیشتر اینجا را کلیک کنید.
[معماری پایدار - بزرگترین سایت تخصصی معماری ماکت دست که مفصل هارا نشان دهد]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 19 Jul 2018 01:08:00 +0000